زگیل تناسلی ممکن است بی‌صدا وارد بدن شود، سال‌ها بدون علامت باقی بماند و زمانی ظاهر شود که فرد تصور می‌کند در سلامت کامل به‌سر می‌برد. ویروسی که عامل آن است، یعنی HPV (ویروس پاپیلومای انسانی)، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های آمیزشی در جهان است. اما بر خلاف تصور عموم، انتقال این ویروس فقط از طریق رابطه جنسی کلاسیک نیست.
در این مقاله، بر پایه‌ی شواهد علمی و داده‌های معتبر، همه مسیرهای انتقال ویروس HPV و روش‌های مؤثر برای پیشگیری از آن را بررسی می‌کنیم.
ویروس HPV چگونه در بدن پخش می‌شود؟
HPV ویروسی است که از طریق تماس پوست با پوست منتقل می‌شود؛ نه‌فقط از طریق مایعات جنسی. این تفاوت بزرگ باعث می‌شود که حتی افرادی که از کاندوم استفاده می‌کنند یا رابطه‌ی جنسی پرخطر ندارند، همچنان در معرض خطر باشند.
روش‌های اثبات شده انتقال زگیل تناسلی
- رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی
این شایع‌ترین و مؤثرترین روش انتقال است. حتی تماس کوتاه‌مدت با نواحی آلوده برای انتقال کافی است.
- تماس مستقیم پوست با پوست ناحیه تناسلی
در مواردی، حتی بدون دخول نیز ویروس از طریق تماس سطحی منتقل می‌شود؛ مخصوصاً اگر زگیل‌های فعال یا میکرو زخم‌هایی وجود داشته باشد.
- رابطه جنسی دهانی با فرد آلوده
ویروس می‌تواند به ناحیه دهان، گلو یا حنجره منتقل شود. در برخی موارد نادر، این مسیر با سرطان‌های حلقی مرتبط بوده است.
- استفاده مشترک از وسایل شخصی (با احتمال کم)
برخی منابع اشاره دارند که استفاده از تیغ، حوله یا لباس‌زیر مشترک در صورت وجود زخم فعال می‌تواند ناقل ویروس باشد، ولی احتمال آن کم است.
- از مادر به نوزاد در زمان زایمان طبیعی
در صورتی که مادر زگیل فعال در ناحیه تناسلی داشته باشد، ممکن است هنگام تولد ویروس به نوزاد منتقل شود (هرچند نادر است).
عوامل افزایش دهنده احتمال انتقال زگیل تناسلی
- تماس بدون محافظت با افراد متعدد
- وجود زخم یا خراش روی پوست
- سیستم ایمنی ضعیف
- سن پایین در شروع روابط جنسی
- عدم اطلاع از وضعیت HPV شریک جنسی
آیا HPV همیشه زگیل ایجاد می‌کند؟
خیر. بسیاری از افراد مبتلا، هیچ‌گاه زگیل قابل مشاهده‌ای ندارند، اما همچنان ناقل ویروس هستند. به همین دلیل، افرادی که به ظاهر سالم‌اند نیز می‌توانند ناقل باشند.
بهترین روش برای پیشگیری HPV
- واکسن HPV (گارداسیل یا سرواریکس)
بهترین روش برای پیشگیری. این واکسن در برابر انواع پرخطر و زگیل‌ساز ویروس مؤثر است و برای دختران و پسران قبل از شروع فعالیت جنسی توصیه می‌شود.
- استفاده از کاندوم؛ نه همیشه، اما کمک‌کننده
کاندوم خطر انتقال را کاهش می‌دهد ولی محافظت کامل نمی‌دهد، چون ویروس از نواحی خارج از ناحیه پوشش‌یافته نیز منتقل می‌شود.
- بررسی سلامت شریک جنسی
اگر فردی قبلاً زگیل داشته یا تحت درمان بوده، باید به‌طور شفاف به شریکش اطلاع دهد. صداقت در رابطه، بخشی از سلامت جنسی است.
- پرهیز از تماس جنسی در زمان زگیل فعال
در دوره‌های بروز زگیل یا حتی پس از درمان کامل، بهتر است با احتیاط رابطه برقرار شود. سیستم ایمنی در دوره بهبودی هنوز درگیر است.
- تقویت سیستم ایمنی بدن
مصرف مکمل‌هایی مانند زینک، ویتامین C، سلنیوم، خواب کافی و کاهش استرس می‌تواند بدن را برای مقابله با ویروس مقاوم‌تر کند.
آیا باید نگران انتقال از طریق محیط باشیم؟
تحقیقات نشان می‌دهند ویروس HPV در محیط بیرون از بدن به‌سرعت غیرفعال می‌شود. احتمال انتقال از سطوح (توالت، صندلی، سونا، باشگاه) بسیار پایین است و جای نگرانی نیست، مگر اینکه تماس بسیار مستقیم با زخم یا زگیل فعال باشد.
نقش مردان در پیشگیری HPV
مردان اغلب ناقلان خاموش HPV هستند. چون ویروس در بدن‌شان علامت خاصی ایجاد نمی‌کند، ولی به شریک‌شان منتقل می‌شود. به همین دلیل، اطلاع‌رسانی و درمان در مردان به‌اندازه زنان اهمیت دارد.
جمع‌بندی
زگیل تناسلی یکی از معدود بیماری‌هایی است که ممکن است از فردی به فرد دیگر منتقل شود بدون اینکه هیچ‌کدام علائمی داشته باشند. پیشگیری از آن فقط با پرهیز از رابطه جنسی پرخطر ممکن نیست، بلکه آگاهی، واکسیناسیون، مراقبت‌های بهداشتی و تقویت سیستم ایمنی همگی نقش مهمی دارند.
📞 برای مشاوره رایگان درباره پیشگیری یا درمان زگیل تناسلی، با مرکز درمان اچ پی وی ایران تماس بگیرید: ۰۲۱-۸۸۷۱۴۴۹۳
مرکز درمان اچ پی وی ایران، تنها مرکز تخصصی درمان HPV و زگیل تناسلی در کشور
