با افزایش آگاهی عمومی نسبت به ویروس HPV و پیامدهای آن مانند زگیل تناسلی و حتی برخی انواع سرطان، تقاضا برای دریافت واکسن HPV در گروه‌های سنی مختلف نیز به شکل چشم‌گیری افزایش یافته است. در حالی‌که واکسیناسیون معمولاً برای نوجوانان توصیه می‌شود، بسیاری از بزرگسالان نیز به‌دلیل روابط جنسی فعال یا مواجهه قبلی با ویروس، به‌دنبال این هستند که بدانند آیا واکسن HPV در بزرگسالان هم مؤثر است یا خیر. این سؤال یکی از دغدغه‌های پرتکرار در میان مراجعان به مرکز درمان HPV محسوب می‌شود. زیرا بسیاری از آن‌ها در سنین بالاتر متوجه ابتلا یا مواجهه با ویروس می‌شوند و نمی‌دانند آیا واکسن هنوز هم می‌تواند کمکی به آن‌ها کند یا خیر.
در این مقاله تلاش می‌کنیم به‌صورت علمی، دقیق و با استناد به منابع معتبر پزشکی به بررسی کارایی واکسن HPV در بزرگسالان بپردازیم. همچنین تفاوت‌های این واکسیناسیون در سنین بالاتر با دوره نوجوانی، نحوه عملکرد واکسن در بدن بزرگسالان، محدودیت‌های احتمالی، و همچنین نقش واکسن به‌عنوان مکملی در درمان HPV مورد بحث قرار خواهد گرفت. هدف این است که خواننده بتواند با آگاهی کامل و به دور از شایعات رایج، در خصوص تصمیم‌گیری برای دریافت واکسن اقدام کند.
مزایای واکسن HPV پس از سنین نوجوانی
واکسیناسیون در دوران نوجوانی به‌عنوان اقدامی پیشگیرانه، بهترین تأثیر را دارد؛ چراکه اغلب افراد در این سن هنوز با ویروس HPV مواجه نشده‌اند. اما این به آن معنا نیست که واکسن در بزرگسالان کاملاً بی‌فایده است. تحقیقات پزشکی نشان داده‌اند که حتی در سنین بالاتر، واکسن HPV در بزرگسالان می‌تواند از ابتلا به انواع خاصی از ویروس، به‌ویژه انواع ۱۶ و ۱۸ که با سرطان دهانه رحم، مقعد و گلو مرتبط هستند، جلوگیری کند. به‌ویژه در افرادی که هنوز به همه گونه‌های ویروس مبتلا نشده‌اند، این واکسن می‌تواند نقش محافظتی مؤثری ایفا کند.
علاوه بر این، واکسن ممکن است به کاهش احتمال بازگشت زگیل‌ها در کسانی که قبلاً تحت درمان قرار گرفته‌اند کمک کند. پژوهش‌هایی که روی زنان بزرگسال انجام شده، نشان داده که احتمال ابتلا مجدد به HPV پس از واکسیناسیون کاهش می‌یابد. در واقع، این واکسن نقش “ایمن‌سازی ثانویه” دارد، حتی اگر ایمنی اولیه در نوجوانی انجام نشده باشد. بنابراین، بزرگسالان به‌ویژه کسانی که شریک جنسی متعدد دارند یا در معرض خطر بالای ابتلا هستند، همچنان می‌توانند از مزایای این واکسن بهره‌مند شوند.
در مردان نیز، اگرچه پژوهش‌ها کمتر بوده‌اند، اما شواهد نشان می‌دهند که واکسن می‌تواند در پیشگیری از زگیل تناسلی، سرطان مقعد و برخی بیماری‌های مقاربتی مفید باشد. همچنین، مردانی که شریک جنسی آن‌ها قبلاً با HPV درگیر بوده‌اند، بیشتر از دیگران از واکسیناسیون سود می‌برند. این نشان می‌دهد که تصمیم برای تزریق واکسن نباید صرفاً محدود به نوجوانان باشد، بلکه بر اساس شرایط فردی هر بزرگسال باید سنجیده شود.
سن مناسب برای تزریق واکسن HPV در بزرگسالان
بر اساس دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت و مراکز کنترل بیماری‌های ایالات متحده، تزریق واکسن HPV برای افراد تا سن ۲۶ سالگی به‌عنوان توصیه قطعی مطرح است. اما برای افراد ۲۷ تا ۴۵ سال نیز، تصمیم‌گیری باید بر اساس وضعیت سلامتی، سبک زندگی جنسی و توصیه پزشک صورت گیرد. در واقع، واکسن برای بزرگسالان سالمی که روابط جدیدی را تجربه می‌کنند یا هنوز به انواع خاصی از HPV مبتلا نشده‌اند، می‌تواند مفید واقع شود.
نکته مهم این است که اثربخشی واکسن با افزایش سن ممکن است کاهش یابد؛ نه به‌دلیل بی‌اثر بودن دارو، بلکه به‌دلیل اینکه احتمال مواجهه قبلی با ویروس افزایش پیدا می‌کند. هرچقدر فرد کمتر با ویروس در گذشته تماس داشته باشد، شانس موفقیت واکسن در جلوگیری از آلودگی‌های جدید بیشتر است. برای همین، بسیاری از متخصصان توصیه می‌کنند که اگر حتی در دهه سوم یا چهارم زندگی هستید اما هنوز واکسن نگرفته‌اید، به‌ویژه در صورت فعالیت جنسی بالا، در مورد واکسن با پزشک مشورت کنید.
همچنین، در برخی موارد خاص مانند زنان مبتلا به دیسپلازی خفیف یا زگیل تناسلی که سابقه درمان دارند، تزریق واکسن حتی در سنین بالاتر می‌تواند به کاهش عود کمک کند. این مسئله بار دیگر نشان می‌دهد که واکسن صرفاً یک اقدام پیشگیرانه نیست، بلکه در برخی موارد، نقش حمایتی در درمان HPV نیز ایفا می‌کند.
واکسن HPV برای افرادی که قبلاً مبتلا شده‌اند
یکی از پرسش‌های رایج این است که اگر فردی قبلاً به HPV مبتلا شده باشد یا حتی زگیل تناسلی را تجربه کرده باشد، آیا واکسن برای او سودی خواهد داشت؟ پاسخ این است که واکسن HPV در بزرگسالان حتی در صورت ابتلای قبلی نیز می‌تواند مفید باشد. زیرا این واکسن شامل چندین نوع از ویروس است، و احتمال اینکه فرد به تمام آن‌ها مبتلا شده باشد بسیار کم است. به عبارت دیگر، واکسن همچنان از ابتلای مجدد یا آلودگی به سایر انواع ویروس جلوگیری می‌کند.
در تحقیقات گسترده‌ای که روی زنان مبتلا به انواع کم‌خطر HPV انجام شده، مشخص شده که پس از تزریق واکسن، میزان بروز انواع پرخطر کاهش می‌یابد. به‌علاوه، برخی مطالعات نشان داده‌اند که واکسن می‌تواند شدت بازگشت زگیل تناسلی را در کسانی که قبلاً آن را تجربه کرده‌اند، کاهش دهد. البته این تأثیر بسته به سیستم ایمنی بدن فرد و نوع ویروسی که قبلاً داشته، متفاوت است.
با این حال باید در نظر داشت که واکسن، یک روش درمانی برای ویروس فعال‌شده نیست. یعنی اگر فرد در حال حاضر درگیر علائم زگیل یا سایر نشانه‌های HPV است، واکسن نمی‌تواند باعث درمان آن شود. در این شرایط، مراجعه به مرکز درمان HPV و استفاده از داروهای تأییدشده برای کنترل بیماری ضروری است. پس از درمان اولیه، واکسیناسیون می‌تواند در مهار مجدد ویروس و پیشگیری از آلودگی‌های جدید نقش مؤثری داشته باشد.
عوارض احتمالی واکسن HPV در سنین بالا
یکی از دغدغه‌های بزرگسالان در مورد تزریق واکسن، احتمال بروز عوارض جانبی است. خبر خوب این است که واکسن HPV یکی از ایمن‌ترین واکسن‌های تأییدشده در دنیاست و در بیشتر موارد عوارض آن بسیار خفیف و موقتی هستند. شایع‌ترین عوارض، درد محل تزریق، کمی تب یا سرگیجه کوتاه‌مدت است. در کمتر از ۱٪ موارد ممکن است واکنش آلرژیک اتفاق بیفتد که معمولاً در افرادی دیده می‌شود که سابقه حساسیت شدید دارند.
در مطالعات بالینی که بر روی بزرگسالان انجام شده، هیچ تفاوت قابل توجهی در عوارض جانبی میان گروه‌های سنی مختلف دیده نشده است. در واقع، ایمنی واکسن در گروه‌های بالای ۲۷ سال با نوجوانان مشابه است. با این حال، توصیه می‌شود که پیش از تزریق واکسن، با پزشک درباره سابقه بیماری‌ها، داروهای مصرفی و شرایط سیستم ایمنی مشورت شود. زیرا برخی بیماری‌های مزمن ممکن است نیاز به برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای واکسیناسیون داشته باشند.
افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی یا زنان باردار نیز باید با احتیاط بیشتری تصمیم‌گیری کنند. اگرچه در برخی کشورها واکسن به‌صورت ایمن در بارداری نیز استفاده شده، اما هنوز شواهد کافی برای توصیه عمومی وجود ندارد. در چنین مواردی، پزشک متخصص باید ارزیابی شخصی انجام دهد. خوشبختانه، با مراجعه به مرکز درمان HPV، می‌توان تمام شرایط فردی را بررسی و تصمیمی مناسب و شخصی‌سازی‌شده اتخاذ کرد.
📞 برای دریافت مشاوره درمانی و تغذیه‌ای با شماره ۰۲۱-۸۸۷۱۴۴۹۳ تماس بگیرید.
