ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) به‌عنوان یکی از شایع‌ترین ویروس‌های منتقل‌شونده از طریق تماس جنسی شناخته می‌شود. اما برخلاف باور عمومی که تصور می‌کند فقط رابطه جنسی کامل و محافظت‌نشده باعث انتقال این ویروس می‌شود، راه‌های انتقال HPV بسیار متنوع‌تر از آن چیزی است که اکثر مردم می‌دانند. در واقع، بسیاری از مبتلایان حتی بدون داشتن رابطه جنسی سنتی، به این ویروس آلوده می‌شوند و از مسیر انتقال آن اطلاعی ندارند. همین ناآگاهی می‌تواند موجب گسترش بی‌رویه ویروس در جامعه شود.
در این مقاله، به بررسی علمی و جزئی‌تر مسیرهایی می‌پردازیم که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند اما نقش مهمی در شیوع HPV دارند. درک این مسیرها می‌تواند به پیشگیری بهتر و کنترل موثرتر کمک کند. همچنین نقش کلیدی مرکز درمان hpv در مشاوره، آگاهی‌بخشی، و تشخیص به‌موقع، به همراه برنامه‌های جامع درمان hpv در برابر انتقال خاموش ویروس بررسی خواهد شد.
انتقال HPV از طریق تماس پوستی غیرجنسی
یکی از نکاتی که کمتر در مورد آن صحبت می‌شود این است که راه‌های انتقال HPV محدود به تماس جنسی نیستند. تماس پوستی ساده، به‌ویژه در نواحی مرطوب و دارای اصطکاک زیاد، می‌تواند منجر به انتقال ویروس شود. برای مثال، تماس پوست به پوست در ناحیه تناسلی، حتی بدون دخول، امکان انتقال را فراهم می‌کند. این موضوع در روابطی مانند پیش‌نوازی، مالش بدن، یا حتی نشستن در تماس نزدیک با فرد مبتلا، به‌ویژه اگر پوست دچار خراش یا التهاب باشد، اهمیت پیدا می‌کند.
این نوع انتقال به‌ویژه در نوجوانان و جوانانی که از رابطه کامل جنسی خودداری می‌کنند اما تماس‌های پوستی محدود دارند، شایع‌تر است. همچنین در محیط‌های مرطوبی مانند استخرها، سوناها یا باشگاه‌ها که تماس غیرمستقیم پوست با سطوح آلوده وجود دارد، امکان انتقال در برخی موارد گزارش شده است. گرچه این موارد نسبت به تماس مستقیم جنسی کمتر رخ می‌دهند، اما نادیده گرفتن آن‌ها می‌تواند خطرناک باشد، زیرا باعث انتقال خاموش ویروس در سطح جامعه می‌شود.
انتقال HPV از طریق وسایل شخصی و سطوح آلوده
یکی از راه‌های انتقال HPV که اغلب نادیده گرفته می‌شود، استفاده مشترک از وسایل شخصی است. وسایلی مانند تیغ اصلاح، حوله، لباس زیر یا حتی ابزارهای مانیکور و اپیلاسیون در صورتی که آلوده به ویروس باشند، می‌توانند زمینه انتقال غیرمستقیم ایجاد کنند. HPV ویروسی مقاوم است و می‌تواند برای مدت کوتاهی در محیط بیرونی زنده بماند، به‌ویژه در شرایط مرطوب یا نیمه‌گرم.
گرچه انتقال از طریق وسایل شخصی نسبت به تماس مستقیم شایع نیست، اما در محیط‌های عمومی مانند آرایشگاه‌ها، سالن‌های اپیلاسیون، یا خانه‌هایی با وسایل مشترک، می‌تواند خطر ایجاد کند. برخی مطالعات گزارش کرده‌اند که ویروس HPV روی سطوح مانند میزهای معاینه زنان یا حتی دستگیره‌های توالت نیز شناسایی شده است. به همین دلیل رعایت بهداشت فردی، استفاده نکردن از وسایل مشترک، و شست‌وشوی منظم دست‌ها، نقش مهمی در کاهش احتمال انتقال دارد.
نقش انتقال دهانی در شیوع HPV
انتقال HPV از طریق تماس دهانی-تناسلی یکی دیگر از مسیرهایی است که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که روابط دهانی ایمن‌تر از روابط واژینال یا مقعدی هستند، اما واقعیت آن است که این نوع تماس نیز از راه‌های انتقال HPV محسوب می‌شود. HPV می‌تواند از طریق بزاق و تماس با بافت‌های مخاطی دهان، گلو و لب به بدن وارد شود و حتی منجر به سرطان‌های مرتبط با دهان و گلو گردد.
در سال‌های اخیر، آمار سرطان‌های دهانی ناشی از HPV در مردان افزایش چشمگیری داشته است، که این امر نقش مهم انتقال دهانی را برجسته‌تر کرده است. به‌ویژه افرادی که شریک‌های جنسی متعدد دارند یا از محافظ استفاده نمی‌کنند، بیشتر در معرض خطرند. استفاده از موانع محافظ مانند دنتال دم (Dental Dam) در روابط دهانی می‌تواند میزان انتقال را به‌شدت کاهش دهد، اما متأسفانه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
احتمال انتقال HPV از مادر به نوزاد در دوران بارداری یا زایمان
یکی از موضوعات کمتر شناخته‌شده در خصوص راه‌های انتقال HPV، انتقال عمودی از مادر به نوزاد در زمان زایمان طبیعی است. اگر مادر در زمان زایمان دارای زگیل‌های فعال در ناحیه تناسلی باشد یا به نوعی از HPV مبتلا باشد، احتمال دارد نوزاد در هنگام عبور از کانال زایمان در معرض ویروس قرار گیرد. گرچه این اتفاق نادر است، اما در برخی موارد منجر به پاپیلوماتوز تنفسی در نوزاد شده است، بیماری‌ای که باعث رشد زگیل در نای و حنجره کودک می‌شود.
پزشکان معمولاً در صورت وجود زگیل‌های فعال یا نوع پرخطر HPV در زنان باردار، روش زایمان سزارین را پیشنهاد می‌دهند تا از انتقال احتمالی جلوگیری شود. این نوع انتقال بیش از آنکه شایع باشد، از منظر پیشگیری و آگاهی اهمیت دارد. اطلاع از وضعیت ابتلا به HPV در دوران بارداری، بررسی توسط متخصص زنان، و مشورت با مرکز درمان HPV، می‌تواند به تصمیم‌گیری صحیح در مورد نوع زایمان و حفاظت از سلامت نوزاد کمک کند.
نتیجه‌گیری
درک صحیح از راه‌های انتقال HPV فراتر از باورهای عمومی درباره تماس جنسی است. تماس پوستی غیرجنسی، استفاده از وسایل شخصی آلوده، تماس دهانی، و حتی انتقال در هنگام زایمان همگی مسیرهایی هستند که می‌توانند موجب ورود ویروس به بدن شوند. ناآگاهی از این مسیرها باعث شده که بسیاری از افراد حتی بدون رفتار پرخطر، به ویروس مبتلا شوند و آن را به دیگران منتقل کنند.
برای جلوگیری از گسترش بیشتر ویروس، مشاوره با پزشک متخصص، انجام تست‌های غربالگری، رعایت بهداشت فردی، و مراجعه منظم به مرکز درمان HPV الزامی است. همچنین آشنایی با روش‌های ایمن‌سازی و آغاز به‌موقع درمان HPV می‌تواند از عواقب جدی در آینده جلوگیری کند. آگاهی، اولین گام در کنترل و پیشگیری از این ویروس خاموش اما گسترده است.
